Επιτακτική η ανάγκη σωματικής άσκησης για τα σημερινά παιδιά | |
Φωτογραφία: The New York Times | |
health.in.gr | |
Θεσσαλονίκη: Επίκαιρο όσο ποτέ είναι το θέμα της άσκησης των παιδιών, σε μια εποχή, στην οποία τα ποσοστά της παχυσαρκίας παίρνουν ανησυχητικές διαστάσεις. Τι είδους, όμως, άσκηση πρέπει να κάνει ένα παιδί; Ποια είναι η άσκηση που χρειάζεται; Πόσο μπορεί η άσκηση να επηρεάζει τα βιολογικά του χαρακτηριστικά, που καθορίζονται από το γενετικό κώδικα; Απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά δίνει ο καθηγητής επιστήμης φυσικής αγωγής και αθλητισμού στο ΤΕΦΑΑ του ΑΠΘ, Χρήστος Κοτζαμανίδης. «Το παιδί αρέσκεται στις γρήγορες και εκρηκτικές κινήσεις, αλλά δεν τού αρέσει η προπόνηση αντοχής και το συνεχές τρέξιμο. Όμως, χρειάζεται αυτό το είδος της άσκησης, που δεν τού αρέσει, διότι με την προπόνηση αντοχής και το τρέξιμο ενισχύεται το καρδιοαναπνευστικό σύστημα και αδυνατίζει. Κι αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, σήμερα, που τα ποσοστά της παιδικής παχυσαρκίας είναι πολύ αυξημένα στη χώρα μας. Το αδυνάτισμα, όμως, δεν επιτυγχάνεται με κάθε είδος άσκησης. Η προπόνηση, που βοηθά στην καταπολέμηση του πάχους, είναι η κολύμβηση, το τρέξιμο με χαμηλή ταχύτητα, το γρήγορο περπάτημα και το ποδήλατο, πάνω από 30 λεπτά ημερησίως. Επομένως, η χαμηλής έντασης και μεγάλης διάρκειας καθημερινή άσκηση λειτουργεί ωφέλιμα στο παιδί και τον ενήλικα», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ.Κοτζαμανίδης. Σύμφωνα με τον καθηγητή, όλα τα παιδιά μπορούν ν' ασκούνται. «Βιολογικά δεν υπάρχει περιορισμός στην άσκηση, αλλά το είδος της άσκησης πρέπει να είναι αυτό που χρειάζονται. Δηλαδή, άλλο είναι το είδος άσκησης που χρειάζεται το παιδί που στοχεύει στον πρωταθλητισμό και άλλο το είδος που χρειάζεται το παιδί που απλώς θέλει να γυμνάζεται. Για παράδειγμα, η προπόνηση με βάρη ή η προπόνηση αντοχής είναι αναγκαία, όταν το παιδί στοχεύει στον πρωταθλητισμό», εξηγεί ο κ.Κοτζαμανίδης. Με την άσκηση μπορεί να βελτιωθεί η κινητική απόδοση, δεν μπορούν, όμως, ν' αλλάξουν χαρακτηριστικά, όπως, για παράδειγμα, το ύψος, το οποίο καθορίζεται από το γενετικό κώδικα. «Το παιδί ωριμάζει στα τέλη της εφηβείας. Η δύναμη αναπτύσσεται από μόνη της, χωρίς άσκηση, μέχρι το τέλος της αναπτυξιακής περιόδου, δηλαδή μέχρι το τέλος της εφηβείας. Στην ενήλικη ζωή σταθεροποιείται και στην 3η ηλικία μειώνεται. Με την άσκηση, μπορεί να βελτιωθεί η κινητική απόδοση, δηλαδή ένα άτομο που ασκείται από την παιδική ηλικία, κατά την ενηλικίωση θα έχει μεγαλύτερη κινητική απόδοση από ένα άτομο, που δεν ασκείται. Χαρακτηριστικά που καθορίζονται από το γενετικό κώδικα, όπως π.χ. το ύψος, δεν αλλάζουν με την προπόνηση. Εκείνο που μπορεί να βελτιωθεί με την άσκηση είναι η κινητική απόδοση, η τεχνική, η τακτική και η επιδεξιότητα», συνεχίζει ο καθηγητής. Η απάντηση που δίνει στο ερώτημα «γιατί οι αρσιβαρίστες είναι κοντοί και οι μπασκετμπολίστες ψηλοί;» είναι ότι, τα άτομα αυτά δεν έχουν αυτό το ύψος λόγω του είδους της άσκησης, αλλά το ύψος τους είναι αυτό που τα καθιστά πιο κατάλληλα για τα συγκεκριμένα αθλήματα «Τα κοντά άτομα, για μηχανικούς λόγους, είναι πιο κατάλληλα για την άρση βαρών και γι' αυτό επιλέγονται για το συγκεκριμένο άθλημα. Το ίδιο ισχύει και για τα ψηλά άτομα, που επίσης για μηχανικούς λόγους, είναι πιο κατάλληλα για το μπάσκετ», εξηγεί ο κ. Κοτζαμανίδης. ΑΠΕ-ΜΠΕ |
Κάρτα «Δείκτη Μάζας Σώματος» (ΔΜΣ ή ΒΜΙ) μαθητών και μαθητριών καθιερώνεται από το νέο έτος σε όλα τα εκπαιδευτήρια, δημόσια και ιδιωτικά, με αποφάσεις των υπουργείων Υγείας και Παιδείας. Θα δίνεται σε κάθε μαθητή, από την Α΄ τάξη του Δημοτικού Σχολείου, η οποία θα καταγράφει το ύψος, το βάρος και την περίμετρο μέσης του, όπως δήλωσε στο «Βήμα» ο υφυπουργός Υγείας κ. Χρ. Αηδόνης, ο οποίος αναφέρει ότι «θα πρέπει να παρακολουθείται η ανάπτυξη αλλά και το βάρος των παιδιών από πολύ μικρή ηλικία και αυτό αποτελεί μέριμνα της πολιτείας». Η κάρτα θα ανανεώνεται κάθε χρόνο, ώστε γονείς και μαθητές να μπορούν να παρακολουθούν την εξέλιξη της σωματικής διάπλαση των παιδιών. Με την εφαρμογή της κάρτας ΒΜΙ θα αυξηθούν, βεβαίως, και οι ώρες υποχρεωτικής γυμναστικής στα σχολεία.
Σκοπός της κάρτας είναι η αξιολόγηση σημαντικών δεικτών υγείας των μαθητών και η βελτίωση των συνηθειών διατροφής και σωματικής δραστηριότητας για την πρόληψη της παχυσαρκίας και τη βελτίωση της υγείας τους. Ηδη, όπως «Το Βήμα» πληροφορείται, το υπουργείο Παιδείας απέστειλε από τον περασμένο Μάιο εγκυκλίους προς όλα τα σχολεία, στο πλαίσιο του προγράμματος «Αξιολόγησης σωματικής διάπλασης, διατροφικών συνηθειών και σωματικής δραστηριότητας μαθητών» , με την οποία καλεί τους εκπαιδευτικούς Φυσικής Αγωγής, σε συνεργασία με τους δασκάλους των Γ΄και Ε΄τάξεων, να αναλάβουν τη μέτρηση των μαθητών. Με την ίδια εγκύκλιο καλούνται οι διευθυντές των σχολείων να έχουν διαθέσιμες ζυγαριές και μετροταινίες, ώστε με την αναγκαστική εφαρμογή του μέτρου να αρχίσει αμέσως η διαδικασία για την έκδοση κάρτας δείκτη μάζας σώματος μαθητών.
Οι μετρήσεις θα γίνονται μία φορά τον χρόνο και αμέσως θα ενημερώνεται η κάρτα του μαθητή, ενώ παράλληλα θα υπάρχει στη διάθεση των γονιών και πίνακας με τα επιτρεπτά όρια ύψους και βάρους που πρέπει να έχει ο μαθητής ή η μαθήτρια, ανάλογα με την ηλικία του. Σε περίπτωση κατά την οποία η ανάπτυξη του παιδιού ξεφεύγει από τα όρια (όπως τα έχει καθορίσει η Διεθνής Οργάνωση Υγείας) τότε θα ενημερώνονται οι γονείς και για τους πιθανούς κινδύνους που εγκυμονούνται για την υγεία του.
Ειδικά για το ανάστημα, όπως επισημαίνεται σε έρευνα της ενδοκρινολογικής μονάδας της Α΄Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών (Νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία») «καθορίζεται από γενετικούς παράγοντες που αφορούν τη δράση πολλών, εν πολλοίς αγνώστων, γονιδίων. Τροποιητικά στη γενετική καταβολή επενεργεί το περιβάλλον:διατροφή, γενετικές συνθήκες διαβίωσης, καταπολέμηση των ασθενειών και όχι λιγότεροοιψυχοκοινωνικές συνθήκες στις οποίες ανατρέφεται ένα παιδί». Μελέτες ωστόσο απέδειξαν ότι το περιβάλλον μπορεί να τροποποιήσει τη γενετική καταβολή και να επηρεάσει το ανάστημα. Συγκεκριμένα, οι δυσμενείς περιβαλλοντικές συνθήκες παρεμποδίζουν την πλήρη έκφραση του γενετικού δυναμικού και οδηγούν- όπως σημειώνεται σε ιατρικές μελέτες- σε ανάστημα χαμηλότερο του γενετικά προβλεπομένου. Αντιθέτως η βελτίωση των περιβαλλοντικών συνθηκών, όπως συμβαίνει στις οικονομικά αναπτυγμένες χώρες, έχει ως συνέπεια την πληρέστερη γενετική έκφραση και τη συνακόλουθη αύξηση του αναστήματος.
Τι είναι ο δείκτης μάζας σώματος
Ο δείκτης μάζας σώματος αποτελεί έναν απλό δείκτη του βάρους ως προς το ύψος, ο οποίος συνήθως χρησιμοποιείται για την κατάταξη των ενηλίκων σε κατηγορίες χαμηλού ή υψηλού βάρους και παχυσαρκίας. Ορίζεται ως το πηλίκον του βάρους σε kg προς το τετράγωνο του ύψους σε μέτρα (kg/m2). Παράδειγμα : Ενας ενήλικος που ζυγίζει 70 κιλά (kg) και έχει ύψος 1,75 μ. θα έχει δείκτη μάζας σώματος (ΒΜΙ) 22,9. Δηλαδή ΒΜΙ+70(kg)/1,75 (m2)= 22,9 και αυτό αποτελεί τον φυσιολογικό δείκτη.
Φυσιολογικά τα αγόρια, παχαίνουν τα κορίτσια
Σε μέτρηση που έγινε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών (Α΄Παιδιατρική Κλινική) σε συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας (το διάστημα 2000 - 2001) διαπιστώθηκε ότι στα αγόρια ηλικίας 0- 18 ετών στην περιοχή των Αθηνών έχει αυξηθεί το ύψος από 1 έως 3 εκατοστά, σε σύγκριση με παλαιότερη μέτρηση το 1978. Αυξήθηκε όμως και το βάρος τους κατά... 6 κιλά. Στα κορίτσια της ίδιας ηλικίας ο μέσος όρος του ύψους δεν μεταβλήθηκε από το 1978, αλλά ο μέσος όρος του βάρους τους αυξήθηκε κατά 7 κιλά.